Í nýlegri skýrslu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um opinber fjármál eru áskoranir í ríkisfjármálum á komandi árum til umfjöllunar. Skýrslan var til umfjöllunar í mánaðaryfirliti stefnumótunar og greiningar sem kom út í síðustu viku. Sjóðurinn áætlar að opinberar skuldir sem hlutfall af landsframleiðslu (svokallað skuldahlutfall) aukist um 17,8 prósentustig í vestrænum ríkjum vegna kórónuveirunnar. Skuldir hækkuðu mest í Bandaríkjunum, Spáni, Bretlandi og Kanada. Á Íslandi var hækkunin minni en hjá flestum öðrum þjóðum. Áætlar sjóðurinn að skuldir ríkissjóðs hækki um 9,7 prósentustig vegna heimsfaraldurs. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur ekki beinar tillögur um hvert umfang opinberra skulda ættu að vera. Lækkun á vöxtum hefur hins vegar leitt til þess að vaxtabyrði hefur staðið í stað sem gerir það að verkum að þjóðir þola hærri skuldir en ella. Í skýrslunni kemur fram að skuldaviðmið hafi þar með lækkað síðustu ár og að skuldaviðmið sem stuðst var við fyrir heimsfaraldur kunni að vera of takmarkandi.
Skuldir Íslands undir meðaltali vestrænna ríkja
Að mati Alþjóðagjaldeyrissjóðsins standa lönd sem hafa lítið svigrúm í ríkisfjármálum frammi fyrir erfiðum ákvörðunum. Það sama á hins ekki við um lönd með nægilegt svigrúm í ríkisfjármálum. Þar er ekki mælt með því að draga úr stuðningi í ríkisfjármálum og segir sjóðurinn að í löndum þar sem svigrúm sé til staðar í ríkisfjármálum sé það rétt ákvörðun að viðhalda ríkisútgjöldum. Ekki er lagt nákvæmt mat á svigrúm einstakra landa. Áætlanir Alþjóðagjaldeyrissjóðsins gefa hins vegar til kynna að opinberar skuldir á Íslandi muni liggja vel undir meðaltali vestrænna ríkja á komandi árum. Einnig gefur spá sjóðsins til kynna að afkoma hins opinbera verði umtalsvert betri á Íslandi en í öðrum vestrænum ríkjum 2023-26.
Því mætti líta svo á að ekki sé nauðsynlegt að leggjast í mikinn niðurskurð á komandi árum. Slíkt er hins vegar lagt til í síðustu fjármálaáætlun frá því í mars. Þar var kveðið á um samtals 102 milljarða niðurskurð á næstu þremur árum. Til samanburðar má nefna að opinber útgjöld voru 1.486 milljarðar í fyrra.
